تنظیم سبک زندگی با تقویم اهل‌بیت(ع)
، محرم و امام حسین(ع) همزاد همدیگرند، حزن، ماتم و اندوه در رثای سید و سرور سالار شهیدان تا ابدیت تاریخ به هم پیوند زده شده است و تا ظهور منجی مصلح موعود شیعه با مکتب سرخ حسینی زنده است و با مکتب سبز مهدوی منتقم خون حسین خواهد بود. سوگنامه‌های حسینی در طول تاریخ فراز و نشیب‌های زیادی پیدا کرده‌اند، عزاداری‌ها شکل‌ها و قالب‌های مختلفی به خود گرفته‌اند و همچنان در طول تاریخ ذکر مصیبت حضرت اباعبدالله‌الحسین سینه به سینه به نسل‌های آینده نیز منتقل می‌شود. برخی از افراد معتقدند عزاداری‌های حسینی در دهه اول محرم به اوج می‌رسد و در دهه‌های بعدی کمرنگ می‌شود ولی پژوهشگران دینی معتقدند عزاداری حسینی در دهه‌های بعدی کمرنگ نمی‌شود بلکه شکل و قالب آن عوض می‌شود، شکل عزاداری‌ها از عزاداری خیابانی به عزاداری‌های خانگی، مرثیه و هیات هفتگی تغییر می‌یابد و این موضوع هیچ منافاتی با عزاداری خیابانی ندارد. برخی از افراد نیز از فلسفه عزاداری دهه اول محرم می‌پرسند و اینکه در ۹ روز اول محرم هیچ اتفاق و مصیبتی برای خاندان و اهل بیت حضرت امام حسین (ع) رخ نداده است و علت عزاداری دهه اول محرم چیست. پیروی از سبک رفتار ائمه اطهار پژوهشگران دینی معتقدند ما شیعیان به پیروی از ائمه اطهار علیه‌السلام با فرارسیدن ماه محرم در غم و اندوه بوده و عزاداری‌های خود را قبل از روز شهادت امام حسین (ع) آغاز می‌کنیم. الهام قاسمیان، پژوهشگر حوزه مباحث دینی در گفت‌وگو با خبرنگار ما در پاسخ به سوال عزاداری دهه اول محرم با اشاره به وجود روایت‌های گوناگون در این زمینه گفت: اولین مباحث مربوط به عزاداری دهه اول محرم را شیخ صدوق در کتاب «امالی صفحه۵۱۷» ( البته صفحه کتاب در چاپ‌های گوناگون متفاوت است) از جانب امام رضا علیه‌السلام مطرح می‌کند: امام رضا علیه السلام می‌فرماید، “از اول محرم حزن و اندوه در چهرۀ پدرم دیده می‌شد و حالت عزادار به خود می‌گرفتند، هنگامی که ماه محرم شروع می‌شد، دیگر کسی پدرم را خندان نمی‌دید و هر روز ناراحتی او بیشتر می‌شد تا روز دهم محرم، پس وقتی روز دهم می‌رسید، آن روز روز مصیبت، اندوه و گریۀ او بود.” وی افزود: این سبک از اندوه و محزون بودن بر مصیبت امام حسین علیه‌السلام در سیره امام صادق علیه‌السلام نیز وجود داشت. تنظیم سبک زندگی با تقویم زندگی اهل‌بیت(ع) قاسمیان، سبک زندگی شیعه را برشی از سبک زندگی ائمه اطهار اعلام کرد و افزود: نحوه زندگی شیعه اقتضاء می‌کند روش و سیره زندگی خود را با تقویم زندگی اهل بیت تنظیم کند، به عنوان مثال وقتی می‌خواهیم یک مراسم شادی بگیریم سعی می‌کنیم، مراسم جشن و شادی خود را مطابق با سالروز میلاد ائمه‌اطهار تنظیم کنیم، بنابراین در ایام غم و مصیبت ائمه اطهار نیز ناراحت و غمگین هستیم. وی در ادامه در مورد شکل فعلی عزاداری‌های خیابانی نیز اظهار داشت: برای اولین بار فرمان عزاداری‌های خیابانی توسط معزالدوله دیلمی حاکم آل‌بویه به صورت قانون رسمی اعلام شد. قاسیمان ادامه داد:از همین روز تاریخ‌نگاران معتقدند عزاداری از ابتدای محرم سابقه تاریخی دارد، آغاز عزاداری در دهه اوّل محرم آن هم به صورت فراگیر همانند عزاداری امروزه را می‌توان از عصر معزالدوله دیلمى از سلسله آل بویه دانست. وی گفت: اولین دسته‌های عزاداری که به طور رسمی در خیابان‌ها با مرثیه‌خوانی و مقتل‌خوانی عزاداری کردند در این دوره اتفاق افتد، این نوع عزاداری تا پایان حکومت آل‌بویه مرسوم بود. شهید مطهری نیز در مجموعه آثار جلد ۱۷صفحه ۹۴ به آن اشاره کرده و نوشته است، عزاداری خیابانی را شیعیان در بغداد اقدام کرده‌اند حتی در بازار برای کسبه در بغداد پررنگ بود و جواد محدثی نیز در کتاب ” فرهنگ عاشورا” در این مورد بحث کرده است. پژوهشگر حوزه مباحث دینی تصریح کرد: معزالدّوله اولین کسى است که فرمان داد مردم شیعه بغداد در دهه اوّل محرم براى حضرت امام حسین (ع) سیاه بپوشند و بازار را سیاهپوش کنند، در روز عاشورا دکّان‌ها را ببندند، از طباخى جلوگیرى کرده و تعطیل عمومى اعلام کنند، این مراسم در تمام کشورهاى اسلامى از جمله ایران تا اوایل سلطنت سلجوقیان معمول بود که تا به امروز ادامه داشته است. این کارشناس ارشد الهیات، فقه و مبانی حقوق در ادامه با اشاره به وجود علل و عوامل بروز رفتارهای خاص گفت: از آنجایی که برای انجام هر کاری دلیل و حکمت خاصی وجود دارد و شیخ صدوق در کتاب” علل الشرایع” دلیل بسیاری از احکام و شرایع را توضیح داده است، در مورد رفتار نیز علت‌هایی وجود دارد. پژوهشگر حوزه مباحث دینی افزود: در مورد شهادت سایر ائمه نیز محزون می‌شویم ولی در مورد شهادت امام حسین (ع) باید سیره و سبک زندگی و چگونگی شهادت حضرت سیدالشهدا در دستور کار قرار گیرد. وی با تشریح ابعاد عزاداری دهه اول محرم آن را تبیین مکتب اهل بیت عنوان کرد و افزود: عزاداری‌هایی که از اول تا دهم محرم برگزار می‌شود به این معناست که ۱۰روز قبل از واقعه دلخراش عاشورا سیره و حرکت امام حسین(ع) تبیین می‌شود. پژوهشگر حوزه مباحث دینی ادامه داد: مشاهده می‌کنیم عزاداری ۱۰روز اول محرم با ریتم، شور و حماسه همراه بوده و حالت گریه کردن کم است، در این ۱۰روز اشعار خوانده شده به معنای این است که ما آماده در رکاب بودن هستیم، در روز عاشورا نوع عزاداری‌ها از ریتم حماسه به تعزیه‌خوانی و گریه کردن بر مصیبت آن حضرت عوض می‌شود. بعد از دهه اول محرم نوع عزاداری‌ها عوض می‌شود پژوهشگر مباحث دینی با اشاره به اینکه در دهه‌های بعدی محرم نوع عزاداری‌ها عوض می‌شود، خاطرنشان کرد: بعد از دهه اول محرم عزاداری‌ها کم نمی‌شود بلکه شکل و نوع برگزاری آن از حالت خیابانی، تبیین و حماسی به مدل اندوه و عزاداری در هیات‌ها، روضه‌ها و مرثیه‌های خانگی عوض می‌شود، باید گفت در طول سال نیز بحث فراموشی یاد و نام امام حسین (ع) وجود ندارد، در کوچک‌ترین کارهایی که انجام می‌دهیم یاد حضرت سیدالشهدا (ع) زنده است. قاسمیان ادامه داد: روز دهم، روز مصیبت و گریه است، عزاداران می‌گویند تا دیروز آمده بودیم کمک کنیم، از روز دهم محرم روز عزاداری شروع می‌شود. وی با اشاره به صحبت‌های برخی از افراد که می‌گویند عزاداری‌های حسینی مسجدمحور باشد، خاطرنشان کرد: این موضوع درست است که مساجد محور است، باید این محور بودن مساجد حفظ شود و نباید این اصل کمرنگ شود، اگر هم اصل کمرنگ شده‌ای وجود داشته باشد، بهتر است که آن اصول را برگردانیم و مسجد سنگری برای همه کارهای ما باشد ولی اینکه بخواهیم عزاداری خیابانی را حذف کنیم، این راهکار خوب و مناسبی نیست، چرا که این نوع عزاداری جایگاه خاص خود را در بین مردم و عزاداران حسینی باز کرده است. قاسمیان ادامه داد: ولی باید گفت، بحث عزاداری خیابانی و مسجدی متاسفانه دچار آسیب‌هایی شده است که از جمله این آسیب‌ها می‌توان به آسیب‌های صوتی، راهبندان‌ها و طبل‌های بیش از اندازه بزرگ اشاره کرد که هیچ خط و ربطی به عزای حسینی ندارد. عزاداری‌ها از محتوا خالی نشود پژوهشگر حوزه مباحث دینی در ادامه تاکید کرد: نباید فراموش کرد که ۱۰روز اول محرم برای تبیین فلسفه حرکت و قیام امام حسین(ع) است اگر عزاداران این تبیین را به خوبی درک کنند که با بصیرت و فهم دقیق از قیام حسینی به عزاداری می‌پردازند ولی اگر تبیین قیام امام حسین (ع) به خوبی بیان نشود، عزاداری‌ها از محتوا خالی می‌شود. کارشناس ارشد الهیات، فقه و مبانی حقوق تصریح کرد: اگر در مساجد نیز صرفا نوحه‌خوانی بوده و روشنگری و تبیین نباشد، این نوع عزاداری‌های دشمن شادکن خواهد بود، چرا که شور حسینی بدون شعور ارزش چندانی ندارد. وی با تاکید بر اینکه طرح‌ها و راهکارهای جذاب و ویژه‌ای برای نگهداری افراد در پای ارزش‌های مکتب اهل بیت نداریم، اضافه کرد: در دو ماه محرم و صفر افراد بسیاری جذب هیات و عزاداری‌ها می‌شوند، هر فرد با نیت خاص حضور پیدا می‌کند، یکی به خاطر مداح خوب، دیگری برای نذر و احسان، دیگری با صدای خوب می‌آیند ولی اینکه آنها برای همیشه پای مکتب اهل بیت بمانند، راهکاری نداریم. اختلاف و چند دستگی‌ها مانع از همدلی وی با اظهار ناراحتی از وجود اختلاف در برخی هیات افزود: مکتب اهل‌بیت رها شدن از منیت‌هاست ولی متاسفانه مشاهده می‌شود اختلاف و چند دستگی‌ها مانع از همدلی‌هاست. پژوهشگر حوزه مباحث دینی گفت: یکی از پیام‌های مهم دین مبین اسلام همچنین نهضت عاشورا، اتحاد، وحدت و دوری از تفرقه است اما آنچه هم اکنون در سایه پراکندگی هیات‌های مذهبی در برخی نقاط شاهدیم، رشد تفرقه در عزاداری‌های ماه محرم است که روز به روز افزایش می‌یابد و باید برای آن چاره‌ای اندیشید. زوائد اصل عزاداری را به حاشیه نبرد علیرضا احمدی استاد دانشگاه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به آسیب‌شناسی‌های صورت گرفته در مورد عزاداری‌های محرم گفت: متاسفانه طی سال‌های اخیر مراسم عزاداری با خرافات و امور ناصحیح از فرهنگ عمومی مردم در هم آمیخته شده و برخی حاشیه‌ها و زوائد اصل عزاداری را با چالش مواجه کرده است. وی توضیح داد: اگر درک ما از عزاداری فقط به مداحی و صدای خوب افراد و چهره‌ها معطوف شود، دیگر نمی‌توانیم افکار اباعبدالله (ع) را در جامعه پیاده کنیم. معرفت نداشتن نسبت به قیام عاشورا اصلاح‌کننده و بصیرت‌افزا نیست، قرار گرفتن مجالس عزاداری در اختیار افراد کم سواد و بی‌سواد چنان ضربه شکننده و مهلکی به اصل حرکت و قیام امام حسین (ع) می‌زند که به راحتی نمی‌توان آثار این بی‌سوادی و ضربات را از ذهن و روان مردم پاک کرد. احمدی با ذکر مثالی در این زمینه ادامه داد: وقتی مداح کم‌سواد یا بی‌سواد پشت تریبون قرار گرفته و خطاب به حضرت ابوالفضل می‌گوید، «قربون چشمت بشم» مگر ارزش حضرت ابوالفضل به چشم‌های قشنگش است،این عبار‌ت‌ها یعنی سطحی‌نگری، یعنی سطح معارف دینی اهل‌بیت را بسیار تنزل دادن و این با اصل قیام حسینی در تضاد است. استاد دانشگاه با اشاره به لزوم و ضرورت تحریف‌زدایی از قیام حسینی گفت: مقام معظم رهبری بارها در سفارشات و صحبت‌های خود بر اصل تحریف‌زدایی تاکید کرده‌اند،«ما حالا می‌خواهیم این معارف را در مقابل چشم مردم دنیا قرار دهیم، باز میخواهم بر روی همین قضیه تکیه کنم، عزیزان من امروز حسین بن علی میتواند دنیا را نجات دهد؛ به شرط آنکه با تحریف، چهره او را مغشوش نکنیم. وی گفت:نگذارید مفاهیم و کارهای تحریف‌‌آمیز و غلط، چشم‌ها و دل‌ها را از چهره مبارک و منوّر سیّدالشهدا علیهالصّلاه والسّلام، منحرف کند، با تحریف مقابله کنید». ( بیانات مقام معظم رهبرىدر دیدار روحانیون و وعاّظ، در آستانه ماه محرم سال ۷۴) آسیب‌ها را بشناسیم احمدی تاکید کرد: اهمیت ندادن به واجبات مثل نماز از سوی برخی عزاداران از دیگر نکاتی است که استاد دانشگاه و کارشناس امور دینی بر آن تاکید کرد و ادامه داد:متاسفانه مشاهده می‌شود که عزاداری‌های صورت گرفته تا نیمه‌های شب باعث ایجاد ناراحتی، راهبندان شدید و علاوه بر آن قضا شدن نماز صبح عزاداران می‌شود و برخی از افراد از این موضوع به سادگی رد می‌شوند، در حالی که اصل هدف قیام حسینی تاکید بر نماز است و نماز ظهر عاشورای آن حضرت نیز موید این نکته است، بنابراین مردم باید اهمیت نماز و ذکر خدا و یاد الهی را در لابه لای مراسم عاشورا نشان دهند. فراهم آوردن آزار و اذیت‌هایی برای دیگران،به طور مثال از طریق صدای بلندگو، مسدود کردن خیابان‌ها، صرف هزینه‌های گزاف بدون توجه به پیام عاشورا، استفاده از اشعار غلوآمیز و موسیقی‌هایی که در شان عزاداری حسینی نیست، تکراری بودن محتوا و شیوه‌های اجرای عزاداری، غلبه کردن بعد عاطفی و غفلت از بعد شناخت دینی، رقابت‌های شدیدی که گاهی بین گروها و هیات مذهبی ایجاد می‌شود، انجام دادن بعضی رفتارها مثل نواختن شیپور،اجرای آهنگ‌های مبتذل از جمله آسیب‌های دیگری بود که استاد دانشگاه به آن اشاره کرد. گزارش از معصومه درخشان انتهای پیام/۶۰۰۲۰/س
ثبت دیدگاه