سه شنبه, ۶ آذر ۱۴۰۳ /
بلای مدیریت بحران‌زده/ تَبر کم بود، آتش هم بر جان جنگل‌های قره‌داغ افتاد ، پویا خوش پیمان/ حال و روز ِ جنگل‌های قره‌داغ (ارسباران) این روزها خوب نیست، هنوز زخم ِ تبر ِ سودجویان بر تن ِ درختان قره‌داغ خشک نشده بود که خبر آتشسوزی در قلب تپنده آذربایجان، بار دیگر داغ دل مردم آذربایجان […]
بلای مدیریت بحران‌زده/ تَبر کم بود، آتش هم بر جان جنگل‌های قره‌داغ افتاد
، پویا خوش پیمان/ حال و روز ِ جنگل‌های قره‌داغ (ارسباران) این روزها خوب نیست، هنوز زخم ِ تبر ِ سودجویان بر تن ِ درختان قره‌داغ خشک نشده بود که خبر آتشسوزی در قلب تپنده آذربایجان، بار دیگر داغ دل مردم آذربایجان و دوستداران محیط زیست را دوچندان کرد. همه چیز از استوری یک عکاس و فعال محیط زیستی آغاز شد. با انتشار تصاویری از آتشسوزی نوشت: «طی ۴۸ ساعت گذشته ۱۵۰ هکتار از جنگل‌های ارسباران در آتش سوخت!». از روز دوشنبه (۲۸ مردادماه) بخش‌هایی از جنگل‌های ارسباران در مناطقی از روستاهای خانقاه، مردانقم و کلوانق در بخش منجوان شهرستان خداآفرین طعمهٔ حریق شد. خبری که دیر در رسانه‌های استان انتشار یافت و حتی در رسانه‌های پایتخت منتشر نشد! مسوولان اعلام کردند که حجم آتشسوزی گسترده بوده و وزش باد، اطفای حریق را با مشکل روبه رو کرده است. تقصیر باد بود! محمدباقر هنربر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجانشرقی اولین مسوول استانی بود که پس از دو روز از وقوع آتشسوزی به رسانه‌ها گفت: «حریق در مراتع شهرستان خداآفرین مهار شد». ادعایی که با گفته‌ها و مشاهدات منابع محلی و رسانه‌ها همخوانی نداشت. رسانه‌های محلی در واکنش به این خبر نوشتند: مهار آتشسوزی دروغ است و جنگل‌های قره‌داغ همچنان در حال سوختن است! بلافاصله خود او [هنربر] طی گفت‌و‌گویی اعلام کرد: «مهار آتشسوزی در جنگل‌های ارسباران دروغ نبوده و آتش چندین بار مهار شده بود، ولی به دلیل وجود خاکستر در کنار بوته‌ها و وزش شدید باد دوباره از سر گرفته می‌شود». گسیل نیروها به منطقه آتشسوزی بخش زیادی از مراتع شهرستان خداآفرین را نابود و حتی آتش به اطراف نیز سرایت کرد. نیروهای آتش‌نشان، امدادگر، ارتش و سپاه به این منطقه گسیل شدند. قلیزاده، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی تبریز در این خصوص اظهار کرد: دو تیم از آتش‌نشانان تبریز نیز برای اطفا و حفظ منابع طبیعی به ارسباران اعزام شدند. مدیرعامل هلال‌احمر آذربایجانشرقی نیز، از اعزام دو تیم پشتیبانی امدادی از خداآفرین و پایگاه شهدای ارس برای کمک به مهار حریق در جنگل‌های ارسباران خبر داد. امیر میرزایی، فرمانده لشکر ۲۱ حمزه سیدالشهدا نیروی زمینی ارتش هم گفت: در پی وقوع آتشسوزی در جنگل‌های ارسباران سریعا نیروهای امدادی یگان با تجهیزات مناسب به منطقه اعزام شدند. همچنین با پیگیری‌های سردار خرم، فرمانده سپاه عاشورا دستورهای لازم را به سپاه و ارتش برای بکارگیری امکانات و بالگردهای اطفاء حریق ابلاغ کرد. تماس آل هاشم با وزیر دفاع و رئیس ستاد بحران کشور به دنبال گسترش آتشسوزی در جنگل‌های ارسباران به دلیل کمبود امکانات اطفای حریق، امام جمعه تبریز نیز به موضوع آتشسوزی ورود کرد. آل‌هاشم طی ارتباط تلفنی با امیر سرتیپ حاتمی، وزیر دفاع و نجار رئیس ستاد بحران کشور ضمن ابراز نگرانی شدید خود و مردم آذربایجانشرقی از ادامه آتشسوزی در ارسباران، خواستار بکارگیری امکانات و تجهیزات کشوری جهت خاموش کردن سریع آتش در ارسباران شد. بحران در ستاد ِ مدیریت ِ بحران! حال با گذشت پنج روز از آتشسوزی جنگل‌های ارسباران رئیس سازمان مدیریت بحران کشور هم به تبریز آمد تا شخصا پیگیری اطفاء حریق در شهرستان خداآفرین را مدیریت کند. خُلف وعده تهران! پورمحمدی، استاندار آذربایجانشرقی صبح روز جمعه در جلسه ویژه شورای هماهنگی مدیریت بحران از ناهماهنگی دستگاه‌های ملی در خصوص آتشسوزی جنگل‌های ارسباران انتقاد کرده و گفت: انتظار داشتیم که برخی از سازمان‌ها مانند جمعیت هلال احمر همچون گذشته اهتمام بیشتری در مدیریت حادثه داشتند! موضوعی که حتی مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجانشرقی نیز از آن انتقاد کرد. هنربر پس از گذشت سه روز از تداوم آتشسوزی به خلف وعده دستگاه‌های ذی‌ربط مستقر در تهران اذعان کرده و گفته بود: باوجود پیگیری‌های استاندار مبنی بر اعزام بالگرد آب‌پاش، این وعده توسط دستگاه‌های ذی‌ربط ( سازمان جنگلها و مراتع، هلال احمر و وزارت دفاع )محقق نشد. گناه مردم و منابع طبیعی چیست؟ انتقاد از ناهماهنگی در مدیریت بحران به تریبون نماز جمعه هم کشید. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد علی آل‌هاشم از ناهماهنگی و بی‌برنامگی سازمان مدیریت بحران کشور در کنترل آتشسوزی جنگل‌های ارسباران به شدت انتقاد کرد. او خطاب به وزیر کشور گفت: آقای رحمانی! ستاد بحران کشور چه وظیفه‌ای هنگام بروز این حوادث دارد ؟! چند روز از آتشسوزی این جنگلها سپری شده اما کسی نمی‌تواند آن را به‌طور کامل خاموش کند و نزدیک به ۳۰۰ هکتار طعمه حریق شده است. نماینده ولی فقیه در آذربایجانشرقی تصریح کرد: اگر اختلاف‌هایی بین سازمان‌های منابع طبیعی، محیط زیست و ستاد بحران کشور وجود دارد، گناه مردم، جنگلها و منابع طبیعی کشورمان در این میان چیست؟ پاس‌کاری به سبک نجار! اما در این میان، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور به‌طور ضمنی انگشت اتهام را به سوی سازمان جنگلها و مراتع گرفت و توپ را به زمین این سازمان انداخت! اسماعیل نجار با اعلام اینکه متولی اصلی سازمان جنگلها و مراتع است، گفت: در سال‌های گذشته، ۳۰۰ خودروی کمک‌دار از محل ماده ۱۲ خریداری شده و ۳۵ هزار دستگاه انفرادی برای اطفاء حریق در اختیار سازمان جنگلها و مراتع قرار گرفته است. تفاهم‌نامه فقط روی کاغذ!/ بالگردهای آب‌پاش نماد ناهماهنگی چند سال پیش تفاهم‌نامه‌ای بین سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت جهادکشاورزی و وزارت دفاع امضا شد تا هر زمانی که در جنگلها و مراتع کشور آتشسوزی اتفاق افتاد بلافاصله بالگردهای آب‌پاش به محل حادثه اعزام شوند. تفاهم‌نامه‌ای که در نهایت اسیر کاغذبازی و بروکراسی طویل اداری و ناهماهنگی بین سازمان‌ها شد. خیلی از آتش‌سوزی‌های که در جنگلها و مراتع کشور اتفاق می‌افتد بالگردهای آب‌پاش یا دیر اعزام می‌شوند و یا اصلا اعزام نمی‌شوند. موضوعی که در جریان آتش سوزی جنگل‌های ارسباران به عینه شاهد آن بودیم. اسماعیل نجار در این باره می‌گوید:عدم تخصیص اعتبارات مورد نیاز یکی از موانع اجرای این تفاهم‌نامه است که امیدواریم برای رفع این مشکل یک تصمیم جدی گرفته شود. وی با بیان اینکه متولی مدیریت آتشسوزی در جنگلها،مراتع و مناطق حفاظت شده، سازمان‌های حفاظت محیط زیست و جنگلها و مراتع کشور هستند، افزود: سایر دستگاه‌ها در این خصوص نقش کمک‌کننده دارند و سازمان مدیریت بحران نیز بر حسب وظیفه از چند سال پیش همکاری خود را با این سازمان‌ها آغاز کرده است. آتش سوزی با هدف تصرف مراتع ارسباران! معاون سازمان محیط زیست که او نیز پس از پنج روز از آتشسوزی خود را به منطقه رسانده، از احتمال عمدی بودن حریق ارسباران خبر داده و او گفته است: بحث‌هایی در مورد عمدی بودن آتش‌سوزی‌ها مطرح است. حمید ظهرابی در توضیح بیشتر گفته: چند فرد مشکوک در ارتباط با این موضوع دستگیر شده‌اند اما بررسی‌ها در خصوص شناسایی عوامل حریق ادامه دارد و این را هم می‌توان گفت که بخشی از حریق نیز می‌تواند با هدف تصرف زمین بوده باشد! آتشسوزی حدود ۸۰۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های آذربایجانشرقی هنوز به صورت دقیق گستره آتشسوزی اخیر ارسباران مشخص نشده ولی به صورت تقریبی تا این لحظه می‌توان با استناد به اظهارات مسوولان محلی گفت چیزی حدود ۳۰۰ هکتار درگیر آتش شده است.به گفته معاون سازمان محیط زیست، از ابتدای امسال تاکنون، آذربایجان شرقی بیشترین میزان حریق را در مناطق تحت مدیریت محیط زیست در کل کشور داشته است. آن‌طور که ظهرابی اعلام کرده، علاوه بر آتش‌سوزی‌های اخیر ارسباران، وسعت حریق در این استان به ۴۳۰ هکتار می‌رسد! با این حساب، نزدیک ۸۰۰ هکتار از مراتع و جنگل‌های آذربایجانشرقی از ابتدای سال‌جاری دچار آتشسوزی شده است که رقم قابل توجهی است! اهمیت ارسباران جنگل‌های ارسباران یا قره‌داغ، منطقه کوهستانی جنگلی در شمال آذربایجانشرقی است که ۵ صدم مساحت ایران را تشکیل م دهد اما حدود ۱۵ درصد تنوع زیستی در این منطقه متمرکز شده است. به دلیل تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری بخشی از آن در سال ۱۹۷۶میلادی ( ۱۳۵۵ شمسی) به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره، معرفی شد. ذخیره‌گاه زیست کره، مناطق حفاظت شده طبیعی زیستی بین‌المللی هستند که نیاز به حفاظت خاص دارند. دست خالی آذربایجان در نبرد با آتش! آذربایجانشرقی با وجود داشتن ۲.۵ میلیون هکتار منابع طبیعی ( جنگل و مرتع)، فاقد بالگرد و سایر تجهیزات مورد نیاز برای اطفاء حریق است. نامدار مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجانشرقی در این خصوص گفته است: «اگر امکاناتی که نیاز داشتیم در روز اول آتشسوزی در اختیارمان قرار می‌گرفت، روز دوم شاهد آتشسوزی و تداوم آتش نبودیم». کمبود امکانات نداریم، نبود امکانات داریم! طبق تصاویر منتشر شده در فضای مجازی اکثر نیروهایی که به ارتفاعات صعب‌العبور منطقه آتشسوزی در خداآفرین اعزام شده بودند، با بیل به نبرد آتش رفته بودند. تفکر بیل محور! یک فعال زیست محیطی در این خصوص نوشت: اگر این بیل‌هایی که بر سر آتش فرود می‌آمدند بر سر مسوولان که تا به امروز بی‌تفاوت نشسته‌اند و تدبیری برای جلوگیری از وقوع چنین فجایعی نمی‌کنند، کوبیده می‌شد، هرگز شاهد آتشسوزی جنگلها نبودیم! آب دادن به فیل با قاشق چایخوری! کاربری با انتشار تصویری از آتشسوزی ارسباران نوشت: نحوه اطفاء حریق، حیرت‌آور و تأثرانگیز و یادآور ضرب‌المثل «آب دادن به فیل با قاشق چایخوری» است! اینجا ارسباران مظلوم است! کاربر دیگری نیز با اشاره به بی‌توجهی مسوولان و سلبریتی‌ها به فاجعه زیست محیطی ارسباران نوشت: جنگل‌هایمان آتش گرفت، می‌گویند ۳۰۰ هکتار در شعله‌های آتش سوخته است؛ ۳۰۰ هکتار که چیزی نیست؛ آخر می‌دانید کلیسای نوتردام نیست که نشود جبران کرد، یا پلاسکو نیست که سلبریتی‌ها برایش هشتگ بزنند اینجا ارسباران مظلوم است! مجازات و معرفی عاملان وقوع آتشسوزی و مسببان تعلل در فرونشاندن آتش حال که داغ ِ قره‌داغ دو چندان شده و زخم ِ تبر و زبانه‌های آتش بر تن درختان بهشت آذربایجان نشسته است؛ آیا بهتر نیست مسوولان تعارف را کنار بگذارند و به شدت با کسانی که تیشه به ریشه درختان جنگل‌های ارسباران می‌زنند، برخورد و عاملان تعلل در خاموش کردن آتشسوزی را معرفی و مجازات کنند؟ مدیریت بحران چه در بلایای طبیعی چون سیل و زلزله یا حوادث غیر مترقبه چون سقوط هواپیما، آتش گرفتن کشتی و تصادفات جاده‌ای و… همگی در کشور ما به بلایی جدید تبدیل می‌شوند. بلایای طبیعی و حوادث مترقبه و غیرمترقبه در هر کشوری امری اجتناب‌ناپذیر بوده و آثار قابل ملاحظه و گاهی غیرقابل جبرانی به دنبال دارند. مرگ‌و میر، مصدومیت همچنین مفقود و بی‌خانمان شدن تعدادی از افراد از جمله آثار زیانباری است که در این‌گونه حوادث، سبب خسارت‌های فراوان همچنین تحمیل بار روانی به بازماندگان این حوادث می‌شود. حوادث این‌چنینی در هر کشوری امری اجتناب‌ناپذیر بوده که نمی‌توان مانع بروز آن شد، در حالی که با اتخاذ برنامه‌های از پیش تعیین شده همچنین مدیریت صحیح می‌توان از آثار و خسارات آنها کاست که این امر نیازمند مدیریت بحرانی است که ضمن پیش‌بینی حوادث، با برنامه‌ریزی‌های دقیق و اصولی مانع از گسترش خسارات وارد شده به افراد شود. انتهای پیام/۶۰۰۲۱/س
