یکشنبه, ۱۷ فروردین ۱۴۰۴ /
بلای مدیریت بحران زده/ تَبر کم بود، آتش هم بر جان جنگل‌های قره‌داغ افتاد ، پویا خوش پیمان/ حال و روز ِ جنگل‌های قره داغ(ارسباران) این روزها خوب نیست، هنوز زخم ِ تبر ِ سودجویان بر تن ِ درختان قره‌داغ خشک نشده بود که خبر آتشسوزی در قلب تپنده آذربایجان، بار دیگر داغ دل مردم […]
بلای مدیریت بحران زده/ تَبر کم بود، آتش هم بر جان جنگل‌های قره‌داغ افتاد
، پویا خوش پیمان/ حال و روز ِ جنگل‌های قره داغ(ارسباران) این روزها خوب نیست، هنوز زخم ِ تبر ِ سودجویان بر تن ِ درختان قره‌داغ خشک نشده بود که خبر آتشسوزی در قلب تپنده آذربایجان، بار دیگر داغ دل مردم آذربایجان و دوستداران محیط زیست را دوچندان کرد. همه چیز از استوری یک عکاس و فعال محیط زیستی آغاز شد. با انتشار تصاویری از آتش سوزی نوشت: «طی ۴۸ ساعت گذشته ۱۵۰ هکتار از جنگل‌های ارسباران در آتش سوخت!». از روز دوشنبه(۲۸ مردادماه) بخش‌هایی از جنگل‌های ارسباران در مناطقی از روستاهای خانقاه، مردانقم و کلوانق در بخش منجوان شهرستان خداآفرین طعمهٔ حریق شد. خبری که دیر در رسانه‌های استان انتشار یافت و حتی در رسانه های پایتخت منتشر نشد! مسؤولان اعلام کردند که حجم آتشسوزی گسترده بوده و وزش باد، اطفای حریق را با مشکل روبه‌رو کرده است. تقصیر باد بود! محمدباقر هنربر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری آذربایجان‌شرقی اولین مسوول استانی بود که پس از دو روز از وقوع آتش سوزی به رسانه‌ها گفت: «حریق در مراتع شهرستان خداآفرین مهار شد».ادعایی که با گفته‌ها و مشاهدات منابع محلی و رسانه‌ها همخوانی نداشت. رسانه‌های محلی در واکنش به این خبر نوشتند: مهار آتش سوزی دروغ است و جنگل‌های قره‌داغ همچنان در حال سوختن است! بلافاصله خود او[هنربر] طی گفت‌و‌گویی اعلام کرد: «مهار آتش سوزی در جنگل‌های ارسباران دروغ نبوده و آتش چندین بار مهار شده بود، ولی به دلیل وجود خاکستر در کنار بوته‌ها و وزش شدید باد دوباره از سر گرفته می‌شود». گسیل نیروها به منطقه آتشسوزی بخش زیادی از مراتع شهرستان خداآفرین را نابود و حتی آتش به اطراف نیز سرایت کرد. نیروی آتش‌نشان، امدادگر و نیروهای ارتش و سپاه به این منطقه گسیل شدند. قلیزاده مدیرعامل سازمان آتش نشانی تبریز در این خصوص گفت: دو تیم از آتش نشانان تبریز نیز برای اطفاء و حفظ منابع طبیعی به ارسباران اعزام شدند. مدیرعامل هلال‌احمر آذربایجان‌شرقی نیز، از اعزام ۲ تیم پشتیبانی امدادی از خداآفرین و پایگاه شهدای ارس برای کمک به مهار حریق در جنگل‌های ارسباران خبر داد. امیر میرزایی، فرمانده لشکر ۲۱ حمزه سیدالشهدا نیروی زمینی ارتش هم گفت: در پی وقوع آتشسوزی در جنگل‌های ارسباران سریعا نیروهای امدادی یگان با تجهیزات مناسب به منطقه اعزام شدند. همچنین با پیگیری‌های سردار خرم، فرمانده سپاه عاشورا دستورهای لازم را به سپاه و ارتش برای بکارگیری امکانات و بالگردهای اطفاء حریق ابلاغ کرد. تماس آل هاشم با وزیر دفاع و رئیس ستاد بحران کشور به دنبال گسترش آتش سوزی در جنگل های ارسباران به دلیل کمبود امکانات اطفای حریق، امام جمعه تبریز نیز به موضوع آتش سوزی ورود کرد. آل هاشم طی ارتباط تلفنی با امیر سرتیپ حاتمی، وزیر دفاع و نجار رئیس ستاد بحران کشور ضمن ابراز نگرانی شدید خود و مردم آذربایجان شرقی از ادامه آتش سوزی در ارسباران، خواستار بکارگیری امکانات و تجهیزات کشوری جهت خاموش کردن سریع آتش در ارسباران شد. بحران در ستاد ِ مدیریت ِ بحران! حال با گذشت ۵ روز از آتش سوزی جنگل های ارسباران رئیس سازمان مدیریت بحران کشور هم به تبریز آمد تا شخصا پیگیری اطفای حریق در شهرستان خداآفرین را مدیریت کند. خُلف وعده تهران! پورمحمدی، استاندار آذربایجان شرقی صبح روز جمعه در جلسه ویژه شورای هماهنگی مدیریت بحران از ناهماهنگی دستگاه های ملی در خصوص آتش سوزی جنگل های ارسباران انتقاد کرده و گفت: انتظار داشتیم که برخی از سازمان‌ها مانند جمعیت هلال احمر همچون گذشته اهتمام بیشتری در مدیریت حادثه داشتند! موضوعی که حتی مدیر کل مدیریت بحران استانداری آذربایجان شرقی نیز از آن انتقاد کرد. هنربر پس از گذشت ۳ روز از تداوم آتش سوزی به خلف وعده دستگاه های ذیربط مستقر در تهران اذعان کرده و گفته بود: علی رغم پیگیری های استاندار مبنی بر اعزام بالگرد آب پاش، این وعده توسط دستگاه های ذیربط( سازمان سازمان جنگلها و مراتع، هلال احمر و وزارت دفاع)محقق نشد. گناه مردم و منابع طبیعی چیست؟ انتقاد از ناهماهنگی در مدیریت بحران به تریبون نماز جمعه هم کشید. حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمد علی آل هاشم از ناهماهنگی و بی برنامگی سازمان مدیریت بحران کشور در کنترل آتشسوزی جنگل‌های ارسباران به شدت انتقاد کرد. او خطاب به وزیر کشور گفت: آقای رحمانی! ستاد بحران کشور چه وظیفه ای هنگام بروز این حوادث دارد ؟! چند روز از آتش سوزی این جنگل ها سپری شده اما کسی نمی تواند آن را به طور کامل خاموش کند و نزدیک به ۳۰۰ هکتار طعمه حریق شده است. نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی تصریح کرد: اگر اختلاف‌هایی بین سازمان‌های منابع طبیعی، محیط زیست و ستاد بحران کشور وجود دارد، گناه مردم، جنگلها و منابع طبیعی کشورمان در این میان چیست؟ پاس کاری به سبک نجار! اما در این میان، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور به طور ضمنی انگشت اتهام را به سوی سازمان جنگلها و مراتع گرفت و توپ را به زمین این سازمان انداخت! اسماعیل نجار با اعلام اینکه متولی اصلی سازمان جنگلها و مراتع است، گفت: در سال‌های گذشته، ۳۰۰ خودروی کمک‌دار از محل ماده ۱۲ خریداری شده و ۳۵ هزار دستگاه انفرادی برای اطفاء حریق در اختیار سازمان جنگلها و مراتع قرار گرفته است. تفاهم نامه فقط روی کاغذ!/ بالگردهای آب پاش نماد ناهماهنگی چند سال پیش تفاهم نامه‌ای بین سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، سازمان حفاظت از محیط زیست، وزارت جهادکشاورزی و وزارت دفاع امضا شد تا هر زمانی که در جنگلها و مراتع کشور آتش سوزی اتفاق افتاد بلافاصله بالگردهای آب پاش به محل حادثه اعزام شوند. تفاهم‌نامه‌ای که در نهایت اسیر کاغذبازی و بروکراسی طویل اداری و ناهماهنگی بین سازمان‌ها شد. خیلی از آتش‌سوزی‌های که در جنگلها و مراتع کشور اتفاق می افتد بالگردهای آب‌پاش یا دیر اعزام می شوند و یا اصلا اعزام نمی‌شوند. موضوعی که در جریان آتش سوزی جنگل‌های ارسباران به عینه شاهد آن بودیم. اسماعیل نجار در این باره می‌گوید:عدم تخصیص اعتبارات مورد نیاز یکی از موانع اجرای این تفاهم‌نامه است که امیدواریم برای رفع این مشکل یک تصمیم جدی گرفته شود. وی با بیان اینکه متولی مدیریت آتشسوزی در جنگلها،مراتع و مناطق حفاظت شده، سازمان‌های حفاظت محیط زیست و جنگلها و مراتع کشور هستند، افزود: سایر دستگاه‌ها در این خصوص نقش کمک‌کننده دارند و سازمان مدیریت بحران نیز بر حسب وظیفه از چند سال پیش همکاری خود را با این سازمان‌ها آغاز کرده است. آتش سوزی با هدف تصرف مراتع ارسباران! معاون سازمان محیط زیست که او نیز پس از ۵ روز از آتش سوزی خود را به منطقه رسانده، از احتمال عمدی بودن حریق ارسباران خبر داده و او گفته است: بحث‌هایی در مورد عمدی بودن آتش‌سوزی‌ها مطرح است.حمید ظهرابی در توضیح بیشتر گفته: چند فرد مشکوک در ارتباط با این موضوع دستگیر شده‌اند اما بررسی‌ها در خصوص شناسایی عوامل حریق ادامه دارد و این را هم می‌توان گفت که بخشی از حریق نیز می‌تواند با هدف تصرف زمین بوده باشد! آتش سوزی حدود ۸۰۰ هکتار از مراتع و جنگل های آذربایجان شرقی هنوز به صورت دقیق گستره آتشسوزی اخیر ارسباران مشخص نشده ولی به صورت تقریبی تا این لحظه می‌توان با استناد به اظهارات مسوولان محلی گفت چیزی حدود ۳۰۰ هکتار درگیر آتش شده است.به گفته معاون سازمان محیط زیست، از ابتدای امسال تاکنون، آذربایجان شرقی بیشترین میزان حریق را در مناطق تحت مدیریت محیط زیست در کل کشور داشته است. آنطور که ظهرابی اعلام کرده علاوه بر آتش‌سوزی‌های اخیر ارسباران، وسعت حریق در این استان به ۴۳۰ هکتار می‌رسد! با این حساب، نزدیک ۸۰۰ هکتار از مراتع و جنگل های آذربایجان شرقی از ابتدای سال جاری دچار آتش سوزی شده است که رقم قابل توجهی است! اهمیت ارسباران جنگل های ارسباران یا قره‌داغ، منطقه کوهستانی جنگلی در شمال آذربایجان شرقی است که ۵ صدم مساحت ایران را تشکیل می دهد اما حدود ۱۵ درصد تنوع زیستی در این منطقه متمرکز شده است. به دلیل تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری بخشی از آن در سال ۱۹۷۶میلادی( ۱۳۵۵ شمسی)به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره، معرفی شد. ذخیره‌گاه زیست کره، مناطق حفاظت‌شده طبیعی زیستی بین‌المللی هستند که نیاز به حفاظت خاص دارند. دست خالی آذربایجان در نبرد با آتش! آذربایجان شرقی با وجود داشتن ۲.۵ میلیون هکتار منابع طبیعی( جنگل و مرتع)، فاقد بالگرد و سایر تجهیزات مورد نیاز برای اطفاء حریق است. نامدار مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی در این خصوص گفته است: «اگر امکاناتی که نیاز داشتیم در روز اول آتشسوزی در اختیارمان قرار می‌گرفت، روز دوم شاهد آتشسوزی و تداوم آتش نبودیم». کمبود امکانات نداریم، نبود امکانات داریم! طبق تصاویر منتشر شده در فضای مجازی اکثر نیروهایی که به ارتفاعات صعب العبور منطقه آتش سوزی در خداآفرین اعزام شده بودند، با بیل به نبرد آتش رفته بودند. تفکر بیل محور! یک فعال زیست محیطی در این خصوص نوشت: اگر این بیل هایی که بر سر آتش فرود می آمدند بر سر مسوولان که تا به امروز بی‌تفاوت نشسته‌اند و تدبیری برای جلوگیری از وقوع چنین فجایعی نمی‌کنند، کوبیده میشد، هرگز شاهد آتش سوزی جنگلها نبودیم! آب دادن به فیل با قاشق چایخوری! کاربری با انتشار تصویری از آتش سوزی ارسباران نوشت: نحوه اطفای حریق، حیرت‌آور و تأثرانگیز و یادآور ضرب‌المثل «آب دادن به فیل با قاشق چایخوری» است! اینجا ارسباران مظلوم است! کاربر دیگری نیز با اشاره به بی‌توجهی مسوولان و سلبریتی‌ها به فاجعه زیست محیطی ارسباران نوشت: جنگل‌هایمان آتش گرفت، می‌گویند ۳۰۰ هکتار در شعله‌های آتش سوخته است؛ ۳۰۰ هکتار که چیزی نیست؛ آخر می‌دانید کلیسای نوتردام نیست که نشود جبران کرد، یا پلاسکو نیست که سلبرتی‌ها برایش هشتگ بزنند اینجا ارسباران مظلوم است! مجازات و معرفی عاملان وقوع آتش سوزی و مسببان تعلل در فرونشاندن آتش حال که داغ ِ قره داغ دو چندان شده و زخم ِ تبر و زبانه های آتش بر تن درختان بهشت آذربایجان نشسته است؛ آیا بهتر نیست مسوولان تعارف را کنار بگذارند و به شدت با کسانی که تیشه به ریشه درختان جنگل های ارسباران می زنند، برخورد و عاملان تعلل در خاموش کردن آتش سوزی را معرفی و مجازات کنند؟ مدیریت بحران چه در بلایای طبیعی چون سیل و زلزله یا حوادت غیر مترقبه چون سقوط هواپیما، آتش گرفتن کشتی و تصادفات جاده ای و… همگی در کشور ما به بلایی جدید تبدیل می‌شوند. بلایای طبیعی و حوادث مترقبه و غیرمترقبه در هر کشوری امری اجتناب‌ناپذیر بوده و آثار قابل ملاحظه و گاهی غیرقابل جبرانی به دنبال دارند. مرگ‌و میر، مصدومیت و همچنین مفقود و بی‌خانمان شدن تعدادی از افراد از جمله آثار زیانباری است که در این گونه حوادث، سبب خسارت‌های فراوان و همچنین تحمیل بار روانی به بازماندگان این حوادث می‌شود. حوادث اینچنینی در هر کشوری امری اجتناب‌ناپذیر بوده که نمی‌توان مانع بروز شد، درحالی که با اتخاذ برنامه‌های از پیش تعیین شده و همچنین مدیریت صحیح می‌توان از آثار و خسارات آن‌ها کاست که این امر نیازمند مدیریت بحرانی است که ضمن پیش‌بینی حوادث، با برنامه‌ریزی‌های دقیق و اصولی مانع از گسترش خسارات واردشده به افراد شود. انتهای پیام/۶۰۰۲۱
