شهریار تبریز/خاطره میرزایی: مهمترین نکته در خصوص این قوانین هم، ریشه در حفظ حقوق شهروندی دارد و نظم و نظام زندگی شهری ایجاب می‌کند که در ساخت و سازها چنین اصولی لحاظ شود. وقتی شهروندی برای احداث خانه‌اش، تمام مراحل قانونی را طی کرده و با پرداخت عوارض و دیگر هزینه‌های اخذ مجوز، شهرداری را در ارائه خدمات خود به شهر و شهروندان یاری می‌کند، مسلما دیگران نیز باید چنین روشی را در پیش بگیرند و هرگونه تخطی از رعایت اصول و قوانین ساخت و ساز، علاوه بر جرم بودن، موجب تضییع حقوق همه همشهریان می‌گردد.
اما داستان همیشه این‌گونه نیست؛ در بسیاری از شهرها و عمدتا در شهرهای بزرگ، در محلاتی مشخص و البته دارای پتانسیل، ساخت و سازها تماما بر اساس قوانین صورت نمی‌گیرد. حتی در زمانی بسیار کوتاه ساختمان‌های چند طبقه در این محلات احداث می‌شوند که هیچ‌گونه بهره‌ای از اصول وقوانین شهرسازی نبرده‌اند و گاه در موقعیتی خطرساز نیز قرار می‌گیرند و علاوه بر ساکنین خانه همسایگان و تردد کنندگان در آن حوالی را نیز در معرض حادثه قرار می‌دهند. بسیار دیده‌ایم خانه‌هایی را که بدون اذن شهرداری و بدون رعایت اصول مهندسی و ساخت و ساز، احداث شدهاند و در اندک مدت، بر سر ساکنان خود یا عابران و همسایگان فروریخته و پایانی تلخ را رقم زده‌اند. فارغ از انگیزه‌هایی که به بروز چنین رخدادی منجر میشود، تملک غیرقانونی اراضی ملی، رشد قارچ گونه و بدون ضابطه محلات شهری، ایجاد گره‌های ترافیکی و بروز مشکل در ارائه خدمات به این مناطق، افزایش بزهکاری و جرم در مناطق مذکور، گسترش بیکاری و مشاغل کاذب و در نهایت به‌هم ریختگی بافت شهر، از جمله نتایج بروز حاشیه‌نشینی محسوب می‌شوند.
تبریز، بزرگترین و مهمترین شهر منطقه شمال غرب کشور، در معرض انواع مهاجرت از دیگر شهرها و روستاها قرار گرفته و همین امر موجب ازدیاد بناهای غیرمجاز به ویژه در محلات و مناطق کم‌برخوردار و حاشیه‌ای شهر شده‌است. بروز پدیده حاشیه‌نشینی در تبریز به حدی شیوع یافته که حدود ۵۰۰ هزارنفر در این سکونت‌گاه‌ها زندگی می کنند که این میزان حدود یک پنجم از مردم تبریز را شامل می شود. چنین جمعیت عظیمی در این سکونت‌گاه‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت؛ به ویژه آن‌که در حال گسترش است و مقابله با خطرات و نتایج منفی و ضرربار آن نیز روزبه‌روز مشکل‌تر و سخت‌تر می شود.
یعقوب هوشیار شهردارتبریز در خصوص دیدگاه مدیریت شهری نسبت به موضوع حاشیه نشینی می‌گوید: ساخت‌وساز غیر مجاز خط قرمز شهرداری است. زیرا این‌گونه فعالیت‌ها می‌تواند به نظم و زیبایی شهری آسیب برساند و بایستی تخریب این ساخت وسازها با قاطعیت و سرعت ادامه یابد که در این میان بار اصلی بر دوش شهرداران مناطق دهگانه تبریز است.
به گفته شهردارتبریز، اجرای طرح‌های مسیرگشایی در مناطق مختلف شهر در راستای مقابله با این پدیده است که به ویژه، مسیرگشایی‌های اجرا شده در نقاط محروم تبریز گامی در راستای ساماندهی و سازماندهی نقاط آسیب‌پذیرشهر تلقی میشود. وی به عنوان نمونه اعتبارهزینه شده برای تکمیل پروژه مسیرگشایی شهید آیت‌الله‌آل‌هاشم، موسوم به طرح نجات تبریز را هزارمیلیارد تومان عنوان می‌کند که در میان اعتبارات پروژه‌های عمرانی بسیار قابل‌توجه و چشمگیر است.
بخش مهم دیگر در مقابله با این معضل، روش‌های بهبود وضعیت و جبران مافات است که در این مسیر نیز شهرداری با در نظر گرفتن مشکلات ناشی از گسترش حاشیه‌نشینی در تبریز، در صورت مشاهده و تثبیت احداث یک بنای غیرمجاز در هر نقطه‌ای از شهر، با طی مراحل قانونی نسبت به تخریب ساختمان اقدام می‌کند.
آن‌روی سکه هم حکایتی دیگر است؛ بافت‌های ناکارآمد در حاشیه شهر، به قدری وسعت یافته‌اند که حتی با تخریب و جریمه نمی‌توان کاری از پیش برد و لاجرم باید آن‌ها را به شکلی مدیریت کرد؛ بهسازی و ساماندهی این مناطق، می‌تواند با احداث مسکن جایگزین و ارزان‌قیمت صورت گیرد. شهردارتبریز با اشاره به اقدامات انجام گرفته در این حوزه می‌افزاید: شهرداری از ۲ سال پیش به صورت جدی وارد این مبحث شده و در پی آن، مناطق دهگانه موظف به مولدسازی اراضی بلااستفاده با تاکید بر ساماندهی حاشیه نشین‌ها هستند. مهمترین پروژه شهرداری در این حوزه احداث ۱۲۰۰ واحد مسکونی در شهرک جوانان است که به منظور ساماندهی ۴۸ هکتار از بافت پرخطر در شمال تبریز با اعتباری بالغ بر ۶۰۰میلیارد تومان اجرایی میشود. این طرح یکی از مهمترین و بزرگترین پروژه‌های شهرداری تبریز در حوزه ساخت انبوه مسکن است که به کارفرمایی معاونت فنی و عمرانی شهرداری تبریز و اجرای شرکت خانه‌سازی پیش ساخته آذربایجان در حال ساخت است. در این پروژه که در زمینی به مساحت ۱۰ هکتار اجرا می شود، تاکنون بیش از ۶۰ هزارمتر مکعب خاک‌برداری معابر سایت اصلی و همچنین پی‌کنی بیش از ۴۵ بلوک مسکونی، اجرای سنگ‌لاشه بلوک مسکونی و آرماتوربندی، قالب بندی و بتن ریزی فونداسیون انجام شده‌است.
بنا به اظهارات هوشیار، دیگر نقاط حاشیه‌ای شهر نیزتحت پوشش احداث مسکن قرار گرفته‌اند که از آن‌جمله می توان به پروژه صدرای اندیشه، بازآفرینی اسدگـؤلی و چندین پروژه ۱۰۰ واحدی دیگر در مناطق مختلف اشاره کرد؛ از این میان در حال حاضر ۲ بلوک از واحدهای مسکونی منطقه اسدگولی نیز احداث شده و این روند برای ساماندهی حاشیه‌نشینی و جابجایی با واحدهای مسکونی ناکارآمد ادامه دارد.
شهردار تبریز حل این مشکل را منوط به کمک و حمایت دولت می‌داند و تاکید دارد در صورت آمادگی دولت برای واگذاری زمین، شهرداری تبریز برای احداث ۷ هزار واحد مسکونی در این شهرک تمام توان خویش را به کار می‌گیرد.
