پنجشنبه, ۱۷ مهر ۱۴۰۴ /
با کاروان آئین حسینی(۵)/شاهکارهای که ورد زبان محرم است ، اهالی تبریز می‌دانند که در حال و هوای شعر عاشورا، شعرهای خاصی وجود دارد که هر سال در ماه محرم تکرار می‌شود بی‌آنکه ذره‌ای از تاثیر و اهمیت آنها کاسته شود. این بیت‌ها یا بهتر بگوییم شعارها، حال و هوایی ویژه دارند و اغلب مردم تبریز […]
با کاروان آئین حسینی(۵)/شاهکارهای که ورد زبان محرم است
، اهالی تبریز می‌دانند که در حال و هوای شعر عاشورا، شعرهای خاصی وجود دارد که هر سال در ماه محرم تکرار می‌شود بی‌آنکه ذره‌ای از تاثیر و اهمیت آنها کاسته شود. این بیت‌ها یا بهتر بگوییم شعارها، حال و هوایی ویژه دارند و اغلب مردم تبریز آنها را به حافظه سپرده‌اند و حتی موسیقی ویژه و لحن مخصوص این ابیات را بلد هستند. تا آنجا که اگر کسی این ابیات را خارج از لحن و موسیقی همیشگی بخواند مردم به راحتی متوجه این سهو خواهند شد. دلسوختگان حضرت امام حسین(ع) این ابیات را نسل در پی نسل به کودکان خود آموخته‌اند. در همین شب‌ها اگر سری به مجالس عزاداری بزنید کودکانی را خواهید دید که این ابیات را به سختی و اغلب اشتباه، زمزمه می‌کنند تا ادامه‌دهنده زنجیره‌ای باشند که با نگاه ویژه سیدالشهدا هرگز پاره نخواهد شد. نکته جالب توجه درباره این اشعار آن است که قدرت تاثیرشان بعد از گذشت سال‌ها از تکرار هنوز پابرجاست و مخاطبان و عزادارن حسینی با شنیدن این ابیات و با تکرار آنها مانند بار نخست منقلب و محزون می‌شوند. به درستی نمی‌توان گفت دلیل تاثیر عمیق این ابیات پر تکرار چیست؟ آیا توانایی شاعر یا عمق عاطفه پنهان در آنها باعث این تاثیر است یا آن عنایت حسینی و لطفی که شامل حال شاعران این ابیات شده؛ دلیل اصلی تاثیر خاص آنها بر مخاطب است. بخش اعظم این بیت‌ها، بیت نخست یا بند میانی یکی از نوحه‌های قدیمی و اغلب طولانی است که به انتخاب ذائقه عمومی سال‌ها زبان به زبان چرخیده‌است. این ابیات خصلت‌های عمومی یکسانی دارند. عموما بیش از یک بند نیستند؛ حتی در بعضی موارد به صورت تک‌بیت زمزمه می‌شوند. ظرفیت موسیقایی این ابیات بسیار بالا است. شاعران توانای مرثیه آذربایجان در کنار هم نشاندن کلمات بسیار دقت کرده‌اند. کلمات معمولا هماهنگ و مناسب با موضو بیت انتخاب شده است تا به غنای موسیقی درونی افزوده شود. اگر این شعارها، یک بند از شعر باشند معمولا کلمه آخر بند قابل تکرار است و مداح می‌تواند با خواندن این بند‌ها، مخازبان را به پاسخ وادار کند و هم‌صدایی بیشتر ایجاد شود. تهیه کردن فهرستی از این ابیات پرتکرار و شعارگونه در سنت عزاداری تبریز بسیار دشوار است. اما بازخوانی و شناخت نام شاعران برخی از این ابیات خالی از لطف نیست. بو مشگه دگن اوخ منی مأیوس ایلدی چوخ ای کاش دگیدی گوزومه مشگه دگن اوخ شانی تبریزی. آخدین عالمده ندن کوه و بیابانه فراتاولمادین قسمت حسینه دونه سن قانه فراتقان اولاسان ای فرات ایشمدی سو ای فراتخازن. کرب‌وبلا چولونده طوفاندی یا محمد گوندر کفن حسینه عریاندی یا محمدحاج عبدالعظیم ذهنی‌زاده. ای جماعت تا وارام اسللمه نصرت ایلرمساغ الیم گتده سول اللی دینه خدمت ایلرمحاج عبدالعظیم ذهنی‌زاده. گل گلزار رسالت بو گئجه شمردن ایسته‌دی مهلت بو گئجهیاتمیوب آل على صبحه کیمی شیعه یاتسون نئجه راحت بو گئجهصراف. سقا گدیب فراته بیر مشک سو گتیرسین بیر مشک سو گتیرسه احسان دی یا محمد شهاب. آغلار دییَر زهرا،ای وای حسینیم وایالقان اولان غسلی،وای نور عینیم وایشهاب. حسینه ییرلر آغلار گویلر آغلار بتول و مرتضی پیغمبر آغلاردلریش ******************* نگارنده: لیلا حسین‌نیا ******************* انتهای پیام/۶۰۰۰۱
