سه شنبه, ۶ آذر ۱۴۰۳ /
«زیبا بالان» مهمان تبریز | ، کتایون حمیدی/ امسال زیبایی فصل بهار در تبریز با مهمان‌های ناخوانده‌ای دوچندان شده است. بارش‌های خوب امسال و آب هوای مناسب بهاری، شادابی و طراوت طبیعت، زمینه حضور پرشمار این مهمان‌های ناخوانده را در بسیاری از شهرها و استان‌های کشور از جمله آذربایجان‌شرقی فراهم کرده است. پرواز ِ پروانه‌های […]
، کتایون حمیدی/ امسال زیبایی فصل بهار در تبریز با مهمان‌های ناخوانده‌ای دوچندان شده است. بارش‌های خوب امسال و آب هوای مناسب بهاری، شادابی و طراوت طبیعت، زمینه حضور پرشمار این مهمان‌های ناخوانده را در بسیاری از شهرها و استان‌های کشور از جمله آذربایجان‌شرقی فراهم کرده است. پرواز ِ پروانه‌های بی‌خطر در آسمان نیلگون تبریز تبریزی‌ها مدتی است که از سپیده صبح تا غروب آفتاب، همزیستی عاشقانه‌ای با این مهمان‌ها دارند. کافی است این روزها در خیابان‌ها، کوچه پس کوچه‌ها، باغ‌ها و بوستان‌های سطح شهر تبریز قدم بزنی تا میزبان این مهمان‌های ناخوانده باشی؛ موجودات زیبایی که رقص‌کنان از مقابل دیدگانت به پرواز درمی‌آیند؛ روی شانه‌هایت می‌نشینند و مدت‌ها تو را میخکوب می‌کنند تا گوشه‌ای از زیبایی‌های خلقت را به رخت بکشند. مهمان‌هایی که به «خانم قشنگ» یا «بانوی رنگی» یا «بانوی آراسته» معروف هستند. تبریز، میزبان ِ پروانه‌های بی‌خطر حضور «خانم قشنگ»ها در شهر تبریز جلوه زیبایی آفریده است. آنها بسیار زیبا و دوست داشتنی هستند و حتی برای علاقه‌مندان به محیط زیست یک پدیده ناب و هیجان‌انگیز به شمار می‌آیند. مادربزگ ها می‌گویند که «خانم قشنگ» ها روی آدم‌های خوب و پاک می‌نشینند و چه زیبا است که این‌روزها در سحرگاهان و شامگاهان شهر تبریز، آنها روی مردم این شهر نشسته‌اند. پروانه‌های زرد و نارنجی با بال‌های مخملی و پولک‌های ظریف را می‌گویم؛ همان‌هایی که بر بالای سر عابران پیاده پرواز می‌کنند؛ بر روی گل‌های حیاط خانه‌ها و فضای سبز شهر پرسه می‌زنند و مدت‌ها رهگذران را به خود مشغول نگه می‌دارند. هجوم ِ مهاجمان بی‌خطر به ایران تنها کشور ایران میزبان پروانه‌ها نیست بلکه با افزایش دما، این پروانه‌ها در خاورمیانه و کشورهای ترکیه و عراق نیز زیادتر شده‌اند؛ حتی طبق گزارش cbc، در اواخر تابستان سال ۲۰۱۷، پروانه‌های زیادی به نام «کِبِک» به کانادا هجوم بردند. آنها از گونه «رنگین‌بانو»ها بودند و در مسیر خود به سمت جنوب در این منطقه توقف کرده تا انرژی دوباره‌ای کسب کنند. در پدیده‌ای دیگر، در ماه مارس سال ۲۰۱۹، میلیون‌ها پروانه به کالیفرنیای جنوبی هجوم بردند به طوریکه این حشرات سیاه و نارنجی هرساله از صحراهای غرب مکزیک به منطقه‌ای در شمال‌غربی اقیانوس آرام برای تخم‌گذاری می‌روند. البته در سال ۲۰۱۴ نیز پروانه‌های سیاه غول‌پیکر در مالزی به خانه‌های مسکونی هجوم بردند و حتی یک مسابقه فوتبال را به تعطیلی کشاندند. عمرشان بین یک و نیم تا دو ماه بیشتر نیست؛ گیاه پزشکان می‌گویند آنها بی‌خطرند و آفت نیستند. این در حالی است که بعد از خبر هجوم ملخ‌ها به جنوب ایران و نابودی بخشی از مزارع، افزایش پروانه‌ها در تبریز و شهرستان‌های آذربایجان‌شرقی ترس را در دل کشاورزان افکنده و بسیاری از آنها نگران باغ‌ها و مزارع خود شده‌اند. میهمانان بهاری تبریزی‌ها؛ «خانم قشنگ» ها نه خطرناکند و نه آفت‌زا کارشناس حشرات و پروانه‌شناسی در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: «معمولاً پروانه‌ها بیشتر در باغ‌ها و در نقاط پُر گل دیده می‌شود اما در برخی مواقع و بسته به شرایطی احتمال جابجایی وجود دارد چراکه پروانه‌ها حشراتی خونسرد هستند و به راحتی قادر به تحمل آب و هوای سرد نیستند و برای پیدا کردن هوای گرم به نقاطی با آب و هوای گرم‌تر مهاجرت می‌کنند». محمدرضا عمرانی اضافه می‌کند: «پروانه‌ها معمولا برای انسان خطری ندارند ولی به علت وجود پُرز در بدن برخی گونه‌ها، احتمال خارش و ضایعات پوستی برای انسان ایجاد می‌کند که آن نیز خطرناک نیست ولی افراد مبتلا به آسم و مشکلات تنفسی از برخورد با این پروانه‌ها خودداری کنند». به گفته این حشره‌شناس، پروانه‌هایی که این روزها در سطح شهر تبریز مشاهده می‌شوند با نام علمی «Vanessa cardui»بوده که بیشتر آنها را با نام «خانم قشنگ» می‌شناسیم. عمرانی می‌گوید: «این حشرات توانایی تطابق خود با شرایط مختلف اقلیمی را دارند و قادر به ادامه زندگی در شرایط سخت نیز هستند». او هجوم پروانه‌ها به شهر را در نیافتن منبع غذایی دانسته و می‌افزاید: «این پروانه‌ها بیشتر از علف‌های هرز تغذیه می‌کنند و به عنوان آفت محصولات کشاورزی به حساب نمی‌آیند و اکنون بیش از ۴۰ گونه گیاهی میزبان این پروانه‌ها هستند که نه تنها مشکل خاصی برای محصولات کشاورزی ایجاد نخواهند کرد بلکه برای کنترل برخی علف‌های هرز نیز مفیدند». گیاه پزشک و متخصص حشره‌شناسی ادامه می‌دهد: «عموماً پروانه‌ها عمر کوتاهی دارند و عمر آنها حداکثر یک یا دو ماه است؛ اگر پروانه‌ها امسال تخم‌گذاری کنند و سال بعد نیز آب و هوا و بارندگی‌ها مشابه امسال باشد احتمال اینکه دوباره شاهد این پروانه‌ها باشیم وجود دارد اما اگر بارندگی کم باشد و گیاهان به اندازه امسال در سطح دشت‌ها و کوه‌ها نباشند، وجود پروانه‌ها نیز کم خواهد شد». البته ناگفته نماند که چندی پیش معاون حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی گفته بود: «شرایط و تغییرات آب و هوایی منجر به افزایش پروانه‌ها در شهر تبریز شده و حتی این حشرات در شهرستان های سراب، جلفا، شبستر و بستان‌آباد هم مشاهده شده‌اند». به گفته محمود کیا، هیچ برنامه‌ای مبنی بر سم پاشی پروانه‌ها وجود ندارد چرا که این حشرات خسارت‌زا نبوده و کشاورزان نباید نگران نباشند. این هجوم زیباترین هجوم تاریخ است این پروانه‌ها نه خطرناکند و نه آفت‌زا؛ بلکه میهمانان بهاری و بی‌آزاری هستند که حضورشان در شهر تبریز، در کنار ایجاد فضایی زیبا و دلنشین، سبب نشاط اجتماعی نیز شده است؛ پس بیاییم ما هم میزبان‌های خوبی برای آنها باشیم و زندگی را در کنار همه مخلوقات زیبای خدا تجربه کنیم. انتهای پیام/۶۰۰۲۷/ر
