توسعه قره‌داغ در قاب مس سونگون ورزقان/ زندگی با فقر بر روی معادن غنی ورزقان
– موسی کاظم‌زاده: سرزمین اَرَسباران یا قره‌داغ و در رأس آنها شهرستان ورزقان در گذشته برخی نامهربانی‌ها، سوءمدیریت‌ها و حتی بلایای طبیعی باعث شده این منطقه از داشتن حداقل امکانات و زیرساخت‌های لازم محروم باشد و همچنان چشم انتظار همت مسوولان را می طلبد که توجه ویژه‌ای به توسعه همه جانبه این مناطق با توجه به ظرفیت‌های بالقوه آن داشته باشند. البته نباید فراموش کرد، شهرستان ورزقان هم‌اکنون به خاطر قرار گرفتن در یک منطقه معدن‌خیز و کشف انواع عناصر قیمتی و با ارزش در این معادن، این شهرستان را از نظر سوق‌الجیشی و اقتصادی به مهم‌ترین و غن ترین منطقه در جهان تبدیل کرده است. از معادن فعال شهرسـتان ورزقان، می‌توان به معدن مس سـونگون، معادن طلای اندریان و اسـترگان و مزرعه شـادی اشاره کرد که این معادن در نوع خود بی‌نظیر هستند و از اهمیت ویژه ملی، منطقه‌ای و حتی جهانی برخوردار هسـتند. از سویی ناگفته نماند، کانسار مس سونگون که در شمال شهرستان ورزقان قرار گرفته است، بزرگترین اندیس مس در شمال‌غرب ایران و یکی از بزرگترین کانسارهای مس دنیا بوده که قابل مقایسه با معادن بزرگ دنیا مانند بینگهام در آمریکا و چوکی‌کوماتا در شیلی است. با این وجود به نظر می‌آید، با توسعه معدن مس سونگون و درایت و تدبیر مدیران جدید آن، تحول و توسعه پایدار سرزمین قره‌داغ و در رأس آنها شهرستان ورزقان در حال شکل‌گیری است و به‌زودی می توان آثار و نتایج مثبت آن را در منطقه مشاهده کرد. ورزقان؛ همچنان چشم انتظار توسعه و پیشرفت با این حال، به نظر می‌رسد در روزهای اخیر با آغاز عملیات راه‌اندازی کارخانه فاز ۳ تغلیظ مس سونگون با ظرفیت تولید ۱۵۰ هزار تن کنسانتره؛ در آینده نزدیک شاهد تحول توسعه عظیمی در این منطقه خواهیم شد. اردشیر سعدمحمدی مدیرعامل شرکت ملی مس ایران، در این ارتباط در مراسم تحویل بخش اول تجهیزات اصلی پروژه احداث کارخانه تغلیظ فاز ۳ مجتمع مس سونگون آذربایجان با تاکید بر اینکه بابت تعهد اخلاقی، عشق و علاقه به مردان این دیار و برای خدمت به مردم و نظام و به خصوص برای توسعه، رونق و شکوفایی شهرستان ورزقان، شخصا برای تحویل تجهیزات به این شهرستان سفر کرده است، یادآور میشود:« وظیفه داریم در اسرع وقت پروژه‌ها و برنامه‌های توسعه این معدن را به اجرا برسانیم تا اینکه بخشی از مطالبات اهالی این منطقه به سرانجام برسد و در آینده نزدیک نیز تاثیر آن را در رشد و شکوفاهی این سرزمین شاهد باشیم». وی یادآور شده است:« تلاش میشود تا در برنامه کوتاه مدت چند ماه آینده هم پالایشگاه مس این معدن نیز عملیاتی شود و بخش ذوب مس را هم در فرصت کوتاهی راه‌اندازی کنیم». در هر حال آنچه در این راستا اهمیت دارد اینکه، آذربایجان‌شرقی غنی‌ترین منطقه معدنی کشور است که با بیش از ۸ میلیارد تن ذخیره مکشوفه معدنی رتبه نخست کشور را دارد که در این میان در بین شهرستان‌های این استان، ورزقان را باید شهرستان طلایی استان نامید. این شهرستان قطب معادن مس و طلای استان است، اما این شهرستان با داشتن این همه منابع عظیم مختلف از جمله موادمعدنی فراوان، طبیت بکر و زیبا، ظرفیت بالا در حوزه‌های گردشگری، کشاورزی، دامداری و … از محروم‌ترین و توسعه نیافته‌ترین شهرستان خطه آذربایجان است. محرومیت؛ وصله ناجور ورزقان بر این اساس اخیرا حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی آل‌هاشم نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان‌شرقی در دیدار با مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران با تاکید بر اینکه به دلیل خام‌فروشی مس، آذربایجان‌شرقی و در رأس آنها شهرستان ورزقان از برکات مس سونگون محروم مانده است، معتقد است: «مس سونگون در آذربایجان‌شرقی فرصتی برای منطقه از لحاظ اکتشافات و اشتغال است که متأسفانه به دلیل خام‌فروشی مس، آذربایجان‌شرقی از برکات مس سونگون محروم شده است، اما با پیگیرهای انجام شده و همراهی مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران ان‌شاءالله به نتیجه می‌رسد». محمدرضا پورمحمدی، استاندار آذربایجان‌شرقی نیز در این ارتباط با بیان این نکته که معدن مس سونگون از جمله پروژه‌های حساس و حیاتی استان در کاهش بیکاری، ایجاد اشتغال پایدار و تقویت اقتصاد ملی و منطقه‌ای است، تاکید دارند: «خام‌فروشی در معادن مس استان و به ویژه مس سونگون، به ضرر استان است و کسانی که در مسیر فرآوری محصولات این معدن، مانع ایجاد می‌کنند خیرخواه مردم نیستند». با این وجود در این خصوص همچنین برخی کارشناسان و متخصصان این بخش، برای اجتناب از خام فروشـی محصـولات معدنی و تبدیـل آن بـه محصـولات متنـوع و با ارزش افـزوده بالا، ایجاد شـهرک صنعتی تخصصی مـس در شهرسـتان ورزقـان را لازم و ضـروری بیان می‌کنند و معتقد هستند که بـا تدوین برنامه‌های راهبردی برای توسعه صنعت این شهرستان و به ویژه با جـذب سـرمایه‌گذاران بخـش خصوصـی می‌توان در این راستا کارهای بزرگی انجام داد. به هر حال، بعضی کارشناسان در این ارتباط توصیه می‌کنند، برای بهره‌مندی و استفاده از تمام ظرفیت‌های بالای این شهرستان و به ویژه برای رفع کاستی‌ها و عقب‌ماندگی‌های شهرستان ورزقان؛ داشتن یک مجموعه توانمند، متخصص و آشنا به مشکلات و کاستی‌های منطقه لازم و ضروری است. بنابراین در این راستا نیز علی جهانگیری معاون اقتصادی استاندار آذربایجان‌شرقی با تاکید بر اینکه طرح توسعه مس سونگون به کندی پیش می‌رود ولی تداوم دارد، می‌گوید:« توسعه مس سونگون و صنایع جانبی و پایین‌دستی از جمله مهم‌ترین اولویت‌های استاندار آذربایجان‌شرقی است و امیدوارم با راه‌اندازی پروژه‌های ذوب و صنایع پایین‌دستی و شهرک صنعتی شاهد توسعه ورزقان بر محور مس باشیم». حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی پورمحمد امام جمعه شهرستان ورزقان هم با تاکید بر اینکه خام‌فروشی در معادن این منطقه را باید به صفر رساند، خاطرنشان می‌کند:« تا به حال آنچه که در معادن منطقه ورزقان اتفاق افتاده خواسته مردم این دیار نبوده و آنچه که مردم می‌خواستند نیز هنوز محقق نشده و خواسته مردم این دیار این است که دسترنج مردم در منطقه به نتیجه برسد، چرا که این به نفع نظام و مردم استان و به خصوص منطقه ورزقان است». وی با تاکید بر این نکته که در اقتصاد مقاومتی بر جلوگیری از خام فروشی تاکید شده است، می‌گوید:« مقام معظم رهبری، خام‌فروشی در نفت، گاز و معادن را منع کرده‌اند اما باید خام‌فروشی در درون کشور هم مورد توجه باشد تا اینکه خودروها محصولات مس سونگون ورزقان را به کرمان نبرند و تولید و اشتغال لازم در ورزقان به کرمان منتقل نشود». سایه روشن توسعه؛ سرزمین طلای سرخ ایران در کنار موارد بیان شده، آنچه در این راستا اهمیت دارد، هرچند در این شهرستان در سال‌های اخیر و به ویژه بعد از زلزله ۱۳۹۱، اقدامات و تلاش‌های زیادی برای رشد و توسعه آن صورت گرفته، ولی به نظر می‌آید با توجه به این همه ظرفیت عظیم خدادادی؛ باز هم مردمان این دیار در سرزمین طلای سرخ ایران با کمترین امکانات زیرساختی، رفاهی و خدماتی با فقر و محرومیت روزگار سپری می‌کنند. در همین راستا اهالی این منطقه همچنان به دنبال توسعه همه‌جانبه و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و به خصوص اتمام زیرساخت‌های شهری و روستایی خویش هستند. از این رو؛ رضا علیزاده نماینده مردم ورزقان و خاروانا در مجلس شورای اسلامی هم در این خصوص با تاکید بر اینکه اینکه پروژه‌های توسعه معدن مس سونگون ورزقان را به دلیل عدم توجیه و با دلایل بنی‌اسرائیلی و تفکرات انقباضی بعضی از مدیران تعطیل کردند، می‌گوید:« طرح‌های توسعه مس سونگون در سال ۸۹ آغاز شد و حتی ۱۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته که برآورد آن سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلار بود که در سال ۹۲ با تغییر مدیریت‌ها و تغییر تفکرات در مس، متاسفانه این پروژه تعطیل شد». این عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی، مطالبات مردم این سرزمین را محرومیت‌زدایی و توسعه و عمران شهرستان بیان می‌کند و یادآور میشود: «طرح توسعه مس سونگون، ایجاد یک کارخانه نیست، بلکه زنجیره‌ای از کارخانجات از جمله کنسانتره، ذوب، اکسیژن، پالایشگاه، صنایع پایین‌دستی و… است که با راه‌اندازی زنجیره این کارخانه‌ها در آینده نه چندان دور شاهد تحول توسعه این شهرستان خواهیم شد». به گفته وی، از زمان مدیریت جدید در سونگون، شاهد روند رو به توسعه در این مجموعه هستیم و امیدواریم با همکاری مسوولان استانی، شاهد رفع مشکلات فعلی و ایجاد اشتغال بیشتر برای جوانان منطقه باشیم. حسن یحیوی، فرماندار شهرستان ورزقان هم در این ارتباط از دستور رئیس‌جمهور برای برداشته شدن محدودیت توسعه مس سونگون ورزقان خبر می‌دهد و یادآور میشود: دستاوردهای صنعت مس در این منطقه، هدیه دولت به مردم ورزقان است که با توسعه فعالیت‌های معدن مس سونگون، روند فعالیت‌های عمرانی، رفاهی و خدماتی در شهرستان ورزقان بیش از این توسعه می‌یابد. وی، توسعه معدن مس سونگون، صنایع پایین‌دستی، تکمیل و احداث جاده خواجه به ورزقان و در ادامه به خاروانا، تجهیز بیمارستان بزرگ در ورزقان و توسعه زیرساخت‌های عمرانی، خدماتی و رفاهی را از جمله مطالبات اهالی این منطقه بیان می‌کند. به هر حال آنچه در این خصوص مهم است و ساکنان این خطه هم در این راستا بر آن پافشاری می‌کنند، توجه مسوولان و متولیان امر به حل مشکلات اقتصادی، رفاهی و معیشتی آنهاست که به عقیده اهالی و شهروندان منطقه این مسائل از دید برخی مسوولان در حاشیه قرار گرفته است. نکته قابل تأمل دیگر اینکه، با وجود این همه اما و اگرهایی که در زمینه توسعه و رشد این منطقه در چند دهه اخیر و در حال حاضر مطرح شده و یا میشود، اما به نظر می‌آید برخی مسوولان و مدیران مهم‌ترین اولویت‌های عمرانی، صنعتی، کشاورزی، گردشگری و زیربنایی این شهرستان را فراموش کرده‌اند. توسعه پایدار ورزقان چرا و چگونه؟ بر همین اساس، یکی از آرزوهای دیرینه هر شهروند ورزقانی و روستایی این شهرستان، آبادانی و توسعه این منطقه بوده و است، حال پرسش مهمی که در این خصوص مطرح است اینکه، دست‌اندرکاران، مسوولان و متولیان اجرای استان چرا به عظمت و ظرفیت‌های این شهرستان کم‌توجهی می‌کنند؟ و برای به ثمر رسیدن برخی از طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی و زیرساختی در این شهرستان، امروز و فردا می‌کنند؟! رضا شریفی، مدیر مجتمع مس آذربایجان (سونگون) در این ارتباط اخیرا در نشست خبری که با اصحاب رسانه استان در محل معدن مس سونگون برگزار شد، به برخی پرسش‌های عدم توسعه این منطقه پاسخ داده که در ادامه این گزارش از منظرتان می‌گذرد. مدیرعامل مس سونگون ورزقان در این مراسم با تاکید بر اینکه شرکت مس در حال اجرای طرح‌های توسعه‌ای است و تلاش می‌کند خام‌فروشی را به حداقل برساند، می‌گوید: احداث جاده خواجه ـ ورزقان از جمله دستاوردهای شرکت مس است که در زلزله ارسباران نیز خدمات گسترده‌ای برای توسعه این منطقه برداشته است همچنین ارتقاء زیرساخت‌های عمرانی، خدماتی و رفاهی شهرستان ورزقان و محرومیت‌زدایی از روستاهای این شهرستان هم در اولویت اقدامات مس قرار دارد. وی در ادامه با تاکید بر اینکه در حال حاضر بیش از ۴ هزار نفر در این مجموعه مشغول به کار هستند که ۶۰ درصد آنها از اهالی و شهروندان شهرستان ورزقان است، یادآور میشود: ۵۵۰ میلیارد تومان پروژه خدمات اجتماعی و فرهنگی در شهرستان ورزقان توسط مس سونگون به اجرا در می‌آید، به طوریکه الان همه روستاها آسفالت و جدول‌گذاری شده و برای روستاهای این شهرستان نیز هر سال ۳ تا ۵ میلیارد تومان به صورت مستقیم هزینه میشود. شریفی، در بخش دیگر سخنان خود با تاکید بر اینکه اقدامات مس سونگون کاملا سازگار با محیط زیست بوده و به عنوان صنعت سبز مطرح است، تصریح می‌کند: با کشف ذخایر جدید، مس سونگون ۱۰۰ سال ذخیره قطعی دارد و به بزرگترین معدن ایران تبدیل شده، به طوریکه قبلاً ۳۰ یا ۴۰ میلیون تن خاک شناسایی شده بود، ولی الان این رقم به یک میلیارد تن خاک قابل برداشت رسیده که از لحاظ زمین‌شناسی نیز می‌توان گفت که نزدیک به ۲ میلیارد تن ذخیره خاک زمین‌شناسی در مس سونگون داریم. مدیرعامل مس سونگون ورزقان همچنین میزان تولید کنسانتره را ۳۰۰ هزار تن در سال عنوان می‌کند که با آغاز عملیات فاز ۳ تغلیظ این معدن، تولید کنسانتره از ۳۰۰ هزار تن به ۴۵۰ هزار تن خواهد رسید، خاطرنشان می‌کند:« در این طرح تغلیظ نزدیک به ۶ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی صورت گرفته است. توسعه پایدار ورزقان به شرط و شروط در هرحال شهرســتان ورزقــان بــا وســعتی معــادل ۲۳۶۸,۱۳ کیلومترمربــع که در حدود ۵,۲۹ درصــد از کل مسـاحت اسـتان آذربایجان‌شرقی را بـه خـود اختصـاص داده،و در واقع این شهرستان با داشتن منابع عظیم مختلف از جمله مواد معدنی فراوان، طبیت بکر و زیبا، ظرفیت بالا در حوزه‌های گردشگری، کشاورزی، دامداری و … به عنوان سرزمین گنج‌های پنهان ایران مطرح است. بر این اساس، از دید برخی کارشناسان و متخصصان این بخش برای اجتناب از خام‌فروشـی محصـولات معدنی و تبدیـل آن بـه محصـولات متنـوع و با ارزش افـزوده بالا، ایجاد شـهرک صنعتی تخصصی مـس در شهرسـتان ورزقـان را لازم و ضـروری بیان می‌کنند و معتقد هستند که بـا تدوین برنامه‌های راهبردی برای توسعه صنعت این شهرستان و به‌ویژه با جـذب سـرمایه‌گذاران بخـش خصوصـی می‌توان در این راستا هم کارهای بزرگی انجام داد. ناگفته نماند که هرچند تلاش‌ها و اقدامات زیادی بعد از انقلاب و به ویژه در سال‌های اخیر برای زدودن غبار فقر و محرومیت از چهره شهرستان ورزقان به‌عمل آمده؛ اما این شهرستان با وجود داشتن این همه ثروت خدادادی و نیروی انسانی سخت‌کوش، صادق و با انگیزه بالا برای حل مشکلات و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه همه جانبه آن، نیاز به همت ملی و توجه مسوولان با توجه به ظرفیت‌های این منطقه را دارند. در نهایت اینکه شهرسـتان ورزقـان باوجود برخـورداری از مزیت‌هـای شـایان توجـه در حوزه‌هـای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و از جمله در صنایع معدن، این خطه همچنان از جمله شهرسـتان‌های محروم اسـتان است، از این رو وجـود این همه معادن غنی و از جمله آن معـدن عظیم مس سـونگون به عنـوان یکـی از بزرگترین معادن مـس، ایجاب می‌کند کـه مـردم این منطقـه بیش از این‌ها از مزایای آن در حوزه‌های مختلف بهره‌مند شوند. انتهای پیام/ ۶۰۰۲۳/س
ثبت دیدگاه