دوشنبه, ۱۸ فروردین ۱۴۰۴ /
نامه ها و یادداشت های ژنرال های انگلیسی پوچ بودن ادعای نسل کشی ارامنه ای که در اوایل قرن بیستم در قلمرو دولت عثمانی زندگی کرده اند را ثابت و گوشه ای از وقایع رخ داده در آن زمان را در خود منعکس نموده است.
ژنرال «جیمز هاربورد»، که در رأس هیأت ویژه ای برای بررسی قتل عام ادعایی ارامنه توسط دولت عثمانی در ۲۵ سپتامبر ۱۹۱۹ به ارزروم ترکیه اعزام گردیده بود، طی بازدیدی که از یانک دره، کارس کاپیسی، ازیرمیکلی عثمان آقا و مرسل پاشا داشته است، شاهد قتل عام ارامنه علیه ترک ها بوده و در این باره چنین گفته است: «کسی که به حضرت عیسی ایمان داشته باشد چگونه می تواند مرتکب این همه جنایت شود؟!»
ژنرال هنگام بازدید از ارزروم آن چنان تحت تأثیر قرار گرفته بوده که به هنگام عزیمت به ایروان، هنگامی که دژخیمان داشناک در آنجا به استقبالش می آیند و دست خود را به سوی او دراز می کنند، چنان نفرتی از آنها به دل داشته که بی اعتنا به آنها از دست دادن خودداری می کند. گفت و گوهای ژنرال در ارزروم در روزنامه ها و کتب آن زمان ثبت و ضبط گردیده است. در پاسخ سؤال «آیا در ارزروم ارامنه ی زیادی هستند؟» هاربورد، فرماندار ارزروم، ذاکر گوبوز، ژانرال را به جلوی پنجره دعوت می کند و در آنجا قبرستان های گز و کاواک را به او نشان داده و می گوید: «هم چنانکه می بینید اینها گورستان های مسلمانان ترک هستند. قبرستان آن سوی شهر ده برابر بزرگتر از این است. حال بیایید به این سو بنگرید: آن قبرستان کوچک محصور شده با سنگ را می بینید؟ این هم قبرستان ارامنه است. حالا قضاوت با شما است، قبور ارامنه بیشتر است یا مسلمانان؟ ارامنه مرده های خود را که نمی خورند! ارزروم هم مرده اش ترک است و هم زنده اش!»
https://www.hurriyet.com.tr/gundem/yalan-panayirindaki-tezg-h-38708573
مدیر اطلاعات نظامی انگلیس، ژنرال ادوراد لیندلی، در گزارشی که در تاریخ ۹ جولای ۱۹۱۹ به وزارت امور خارجه ارسال نموده است، چنین عنوان گردیده است: «…. ارامنه به همراه بلشویک ها تعداد ۸۰۰۰ انسان را در باکو و ۱۸۰۰۰ انسان را در استان یلیزاوتپول آذربایجان به قتل رسانده اند.»
http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/mart/112071.htm.
ژنرال انگلیسی ائوردروپون، در گزارش شماره ۴۵۲ خود به تاریخ ۲۹ آوریل ۱۹۱۸ و مارلینگ در گزارش شماره ۷۶ مورخه ۳۰ آوریل خود چنین عنوان نموده اند: «ارامنه ی کاملاً مسلح یک چهارم جمعیت مسلمانان را قتل عام کردند. بلشویک ها و ارامنه بر آذربایجانی ها چیره شدند …. ۱۲۰۰۰ نفر آذربایجانی در ماه مارس ۱۹۱۸ کشته شدند.»
https://genocide.preslib.az/az_a1-1.html
سرتیپ بریتانیایی ویلیام آرتور گوتون در گزارشی که در تاریخ ۱۸ دسامبر ۱۹۱۸ در خصوص قتل عام ارامنه در قراباغ ارسال کرده چنین عنوان نموده است: «۱۸۰ روستا از سوی ارامنه تخریب شده اند، تعداد کثیری از آذربایجانی ها به قتل رسیده اند. آندرانیک تمامی سلاح و مهماتی که برای دفاع از ترک ها از سرگرد هیبون دریافت شده بود را در اختیار گروه های مسلح ارمنی قرار داده است.»
http://www.mdi.gov.az/az/xeberler-30/31-mart-tarixi-yaddasimizdan-silinmeyen-soyqirimi-887
در اوایل سال ۱۹۱۹، هنری مورگنت، سفیر ایالات متحده در استانبول، طی نامه ای به ژنرال هاربورد این گونه عنوان می نماید: «تمامی ۷۵۰٫۰۰۰ ارمنی، که به خاک دولت عثمانی کوچانده شده اند، در ماورای قفقاز استقرار یافتند.»
https://zengezur.com/index.php/9-xbrlr/147-ermni-soyqrm-iddias-v-gerck-tarix
ژنرال لیونل دنسترویل، فرمانده قشون انگلیس در باکو به سال ۱۹۱۸، کسی که در برابر لشکر مسلمان قفقاز مقاومت نشان داد، در نامه ی ارسالی خود چنین عنوان می دارد: «هر چند که هر دو جناح خط مقدم نیروهای ارمنی از سوی استافورد شمالی من تقویت می شوند ولی باید بگویم این ارامنه به غایت بی عرضه و تهی مغزند. هیچ نظم و انتظامی در میان آنها وجود ندارد و اصلاً سازمان ندارند. بدون توجه به این اوضاع از باکو مدافعه می شود. این هم چیزی جز یک معجزه ی بلند مدت چیز دیگری نمی تواند باشد. ارامنه در همه ی جبهه هایی که مورد حمله قرار می گیرند در حال فرارند. و چون دیگر از زیر چتر حمایت سربازان من خارج می شوند به یک شکار تبدیل می شوند. اندکی پیش به ارامنه دستور دادم که در مواضع استحکام یافته موضع بگیرند. ولی آنها با توسل به این بهانه که دشمن در حال حمله است از اجرای این دستور سرباز زدند. دیروز به یگان ها مسلح ارامنه دستور دادم که راهی جبهه های نبرد شوند. ولی آنها گرد آمده و در این خصوص جلسه ای برگزار کرده اند. از میان انها ۳۰ درصد به نفع اعزام به جبهه و ۷۰ درصد بر علیه آن رأی دادند! فرمانده کل آنها ژنرال واسیلی دوکوچاوین و رئیس قرارگاه سرهنگ زیرائیپ آوستیسوف انسان هایی عاجز و بیمارند که به درد هیچ کاری نمی خورند. به ژنرال گفتم که با یک اردنگی او را بیرون کند و به جا او استوکو را تعیین نماید.
۵ سپتامبر ۱۹۱۸»
(https://www.facebook.com/vilayat.guliyev/posts/10223004150148179)
