تبریز ما – جواد مغربی: یکی از معضلاتی که کلانشهر تبریز با آن گریبانگیر بوده و نیازمند نگاه ویژه مدیران شهری است، معضل بزرگ حاشیه‌نشینی است و از اولویت‌های اصلی مدیریت شهری نیز باید توجه به این امر باشد.
نیم میلیون جمعیت شهر تبریز را حاشیه‌نشینان تشکیل می‌دهند که بافت‌های ناکارآمد شهری تبریز مشتمل بر ۲ بافت فرسوده و حاشیه‌نشین است و زندگی ۵۰ درصد جمعیت تبریز در این بافت‌ها خیلی نگران‌کننده است.
در حال حاضر ۱۸ میلیون نفر معادل یک سوم جمعیت ایران در وضعیت بدمسکنی قرار دارند، که از این تعداد جمعیت ۱۱ میلیون نفر در حاشیه شهرها و ۷ میلیون نفر نیز در میان شهرها و در شرایط بد مسکنی زندگی می‌کنند؛ که از این تعداد بیش از ۴۰۰ هزار نفر در شهر تبریز و ۴۰۰ هزار نفر نیز در بافت فرسوده شهر اولین‌ها روزگار سپری می‌کنند.
اما در سال‌های گذشته هر زمان حرفی از سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌نشینی در سطح کشور به میان می‌آمد، این شهر تهران بود، که بیشتر از هر کلانشهر دیگری، توجه و ذهن هر شهروند ایرانی را به خود جلب می‌کرد، ولی این روزها دیگر شهرهای بزرگ کشورمان از جمله مشهد، تبریز، اصفهان، زاهدان، اردبیل، سنندج، همدان، کرج و… نیز در جرگه شهرهایی قرار گرفته‌اند که هر روز بهتر از دیروز بر تعداد حاشیه‌نشینان این شهرها افزوده می‌شود.
افزون بر این، شهر تبریز یکی از شهرهای بزرگ ایران است، که تعداد زیاد حاشیه‌نشین‌هایش همیشه بر سر زبان‌ها بوده؛ به طوریکه در حال حاضر در نزدیک ۲۰ منطقه از این شهر از جمله انتهای محله‌هایی چون منبع، سیلاب، یوسف‌آباد، خلیل‌آباد، داداش‌آباد، کشتارگاه، عباسی، مارالان، حافظ، طالقانی، حجتی، کوجووار، قره‌باغی، لاله، آخماقیه و… شهروندان این مناطق با داشتن حداقل‌های امکانات رفاهی و خدماتی برای داشتن یک زندگی سالم و ساده روزگار می‌گذرانند.
پدیده حاشیه‌نشینی در کلانشهر تبریز در حال حاضر مشکلات متعددی از جمله آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی را در جامعه بوجود آورده که در صورت تداوم این مشکلات در آینده بیشتر نیز خواهد شد. این مشکلات، موجب ایجاد چهره و جلوه‌های زشت در کنار و حاشیه‌های شهر خواهد شد.
زلزله در کمین شهر تبریز است و این در حالی است، که در ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده شهر تبریز وضعیت خوبی نداریم و وضعیت شهر تبریز در هنگام زلزله وحشتناک خواهد بود و امدادرسانی با مشکل مواجه می‌شود.
البته بایستی توجه داشت؛ رشد حاشیه‌نشینی در اطراف تبریز، به ۵۰ سال گذشته بر می‌گردد و هرچند در حال حاضر پیشگیری از ساخت و ساز حاشیه تبریز آغاز شده است ولی باید به صورت جدی پیگیری شده و برای ساماندهی و رسیدگی به مشکلات این مناطق توجه ویژه‌ای مبذول شود.
از سوی دیگر در حالی که همه مسئولان، مدیران، دست‌اندرکاران این امر و به خصوص کارشناسان حوزه مسائل شهری و اجتماعی معتقدند؛ حاشیه‌نشینی یک معضل اجتماعی و شهری برای کلانشهرهاست، ولی توجه ندارند که زندگی در این محله‌ها واقعا سخت است، مسئولان نیز کمتر به این مناطق سر می‌زنند و در جریان مشکلات رفاهی و خدماتی این محلات نیستند.
بی‌توجهی مسئولان و برخی دستگاه‌ها به وضعیت بهداشت، مسکن، بیکاری و امنیت از جمله چالش‌های عمده حاشیه‌نشینان است و شهروندان ساکن در این محله‌ها با کمترین تسهیلات، روزگار سپری می‌کنند و حتی در بعضی از مواقع، این خانواده‌ها از داشتن حداقل امکانات برای زندگی محرومند و در فقر و محرومیت به سر می‌برند.
در هر حال آنچه هم‌اکنون ضروری به نظر می‌رسد؛ رعایت عدالت در اجرای پروژه‌های عمرانی و شهری و توجه ویژه مدیران شهری و استانی به حاشیه‌نشینان است تا بلکه شاهد حل مشکلات مردم فهیم این مناطق و بازگشت نشاط و امید به ساکنان آن باشیم.
شنبه, ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ /