کاروان سوگواری تبریز در مسیر شام
، آیین‌های سوگواری ماه محرم، در بازار و هیئات مذهبی، تا دوازدهم ماه محرم در سطح شهر برگزار می‌شود. ظهر عاشورا گذشته است اما هنوز سوگ و سکوت شهر تبریز را وداع نگفته چرا که این شهر و عزادارن حسینی‌اش، دو روز بعد از شهادت امام حسین(ع) از مهم‌ترین بخش‌های عزاداری می‌دانند. با وجود اینکه این دو روز تعطیل رسمی نیست اما بسیاری از مغازه‌های سطح شهر و تقریبا تمام مغازه‌های بازار تعطیل است. عزاداران بازار از حدود ظهر به سمت بازار حرکت می‌کنند و در نظمِ از پیش تعیین شده‌ای وارد بازار می‌شوند. مراسم عزای روزهای دوم و سوم امام(ع)، تا حوالی شب برقرار است. مراسم دوم و سوم امام برای تبریزیان اهمیت ویژه‌ای دارد. بسیاری از نذورات شیعیان مخلص تبریزی به روزهای دوم و سوم امام(ع) اختصاص داده می‌شود چرا که معتقدند عزای اصلی امام حسین(ع) در این روزهای بعد از شهادت است. همچنین اردات و احترام ویژه‌ای که تبریزیان به مقام بلند زینب کبری(س) دارند، باعث می‌شود بیشتر به بیان حماسه عقیله بنی‌هاشم بپردازند. تکیه اصلی اشعاری که این روزها در عزاداری‌ها خوانده می‌شود؛ شرح شجاعت و رشادت حضرت زینب(س)، کوچ از قتلگاه، عبور کاروان اسرا از قتلگاه، گفتگوی خاندان رسالت با سرهای آخته بر نیزه، دیر راهب، تنور خولی، مصائب و خطبه‌های حضرت امام سجاد(ع) است. از جمله مهم‌ترین اشعار این روز، شعر مشهور مرحوم «صراف تبریزی» است: ای نورعینیم منزل مبارک بی کس حسینیم منزل مبارک در کنار اشعاری که در مظفریه به صورت همنوایی خوانده می‌شود؛ نوع دیگری از نوحهخوانی در تبریز وجود دارد که سوز خاصی به اشعار می‌دهد و به آن «اوخشاما» می‌گویند. اوخشاما در اصل فرمی از شعر فولکلور آذربایجان است که نوع بیان آن سوز و گداز خاصی دارد. این فرم به لالایی و مرثیه و عزاداری مختص است. سوز اوخشاما به حدی است که شنونده حتی اگر مفهوم اشعار را نفهمد با حال گوینده، منقلب می‌شود. اغلب شعرهایی که در حالت اوخشما خوانده می‌شوند در قالب‌های کوتاهی چون دوبیتی یا بایاتی‌های ترکی و حتی تکبیتهای ناب هستند. عزاداری‌های روز دوم و سوم امام(ع) اغلب با اوخشاما همراه است. چرا که اشعار از زبان بازماندگان فاجعه عاشورا و داغ‌دیدگان صحرای کربلا است و به همین دلیل باید با سوز و گداز ویژه‌ای همراه باشد. از جمله مهم‌ترین و تاثیرگذارترین بندهایی که در قالب اوخشما از زبان زینب کبری(س) خوانده می‌شود این است: بیر گون یغاردیم دوره‌مه بیر گلستان گول من، حسین! هر بیر گولوم‌دن باشیدین گول‌لر ایچینده سن حسین! بیر نوعیله غارت ایدب گلزاریمی دشمن، حسین! بیر گلستان‌دان قالماده بندگیاهی زینبین (روزگاری بود که من یک گلستان گل در کنار داشتم. از هر گل این گلستان تو برتر بودی حسین جان! دشمن طوری گلزار مرا غارت کرده که از یک گلستان برای زینب بندگیاهی هم نمانده‌است) یکی دیگر از بیت‌هایی که در عزاداری این روزها به صورت اوخشاما خوانده می‌شود و تاثیر عجیبی در مخاطبان می‌گذارد بیت زیر است که زبانحالی از حضرت زینب(ع) است: بهار فصلی حسین! هچ بولوت بئله دولماز قیامت عالمیدی آیریلیخ بئله اولماز (هیچ ابر بهاری هم این‌طور که من دلگرفته‌ام، دلگیر نیست. چطور این جدایی را تاب بیاورم انگار صحرای محشر است) نگارنده: لیلا حسین نیا انتهای پیام/۶۰۰۰۱
ثبت دیدگاه